Khoa học và giáo dục của Nhật Bản (ST: Vũ Diệu)

Ở Nhật Bản , giáo dục và đào tạo đã làm thay đổi nhanh chóng từ 1 quốc gia Châu Á phong kiến lạc hậu nghèo tài nguyên thành cường quốc kinh tế thứ 3 thế giới.

( Trích lược từ báo Pháp trong http://fr.wikipedia.org/wiki/Le-Japon/, tháng 2/2012 )

I)- Vài nét đại cương về nước Nhật

Lãnh thổ Nhật Bản gồm 6.852 đảo ở Thái Bình Dương , trong đó có 4 đảo lớn nhất là Honshu , Hokkaido , Kyushu và Shikoku , chiếm 97% tổng diện tích nước Nhật . Nước Nhật nằm ở phía đông nước Nga , CHND Trung Hoa và bán đảo Triều Tiên .

Hiện nay Nhật Bản là nước quân chủ lập hiến . Theo Hiến pháp Nhật Bản năm 1947 , Vua Nhật là biểu tượng cho nước Nhật , quyền lực rất hạn chế . Quốc hội là cơ quan lập pháp , gồm Hạ Viện và Thượng Viện. Quyền hành pháp thuộc về Nội các , do Thủ tướng đứng đầu . Cơ quan tư pháp gồm Pháp Viện tối cao , 8 toà án cấp cao và các toà án địa phương , toà án gia đình . Tổng số công chức Nhật Bản năm 2011 là 1,17 triệu người .

Tổng diện tích nước Nhật là 379.954 Km2 . Dân số Nhật năm 2010 là 126.804.438 người , mật độ 335 người/ 1 Km2. Có 4 nhóm dân tộc chính : Nhật 98% , Hàn 0,5% , Hoa 0,4 % , nhóm các dân tộc khác chiếm 0,6% . Thủ đô Nhật là Tokio . Ngôn ngữ chính thức là tiếng Nhật . Đồng tiền lưu hành là đồng Yen ( JPY).

Về địa dư , nước Nhật nằm trên đường ranh giới giữa 4 mảng kiến tạo địa chất của trái đất , có nhiều núi lửa , là 1 trong những quốc gia bị nhiều thiên tai , nghiêm trọng nhất là động đất và sóng thần . 80% diền tích cả nước Nhật là núi . Các vùng dân cư có thể sinh sống chủ yếu gần các eo biển . Nước Nhật được đánh giá là 1 trong 10 đất nước có phong cảnh đẹp nhất thế giới , đặc trưng là ngọn núi Phú Sĩ .

Nước Nhật là 1 quần đảo trải dài dọc biển Thái Bình Dương , thuộc vùng ôn đới nên khí hậu chủ yếu là ôn hoà , có 4 mùa rõ rệt .

Từ cuối thế kỷ 16 đến thế kỷ 19 , nước Nhật thi hành chính sách đóng cửa . Giữa thế kỷ 19 , Nhật hoàng Meiji ( Minh Trị ) thực hiện chính sách duy tân , mở cửa triệt để với Phương Tây và rời thủ đô từ Kyoto về Tokio . Từ đó Nhật Bản công nghiệp hóa nhanh mạnh và phát triển mọi mặt . Năm 1945 nước Nhật bại trận trong chiền tranh thế giới lần thứ 2 , phải đầu hàng , bị phe đồng minh chống phát xít chiếm đóng . Sau chiến tranh , Nhật Bản tập trung mọi nguồn lực phục hồi và phát triển kinh tế . Nhật Bản hoàn thành công nghiệp hoá vào cuối thập niên 1960 , trở thành 1 trong những nước tư bản phát triển.

Nhật Bản là 1 trong những quốc gia dẫn đầu thế giới về khoa học và công nghệ và được đánh giá là 1 trong những cường quốc kinh tế . Nhật là thành viên của Liên hiệp quốc , của Khối G4 , G8 , G20 , WTO và APEC .

Vùng thủ đô Tokio là vùng đô thị lớn nhất thế giới với khoảng 30 triệu người . Cơ sở hạ tầng của Nhật rất phát triển . Tính đến năm 2004 có 1.177.200 Km đượng bộ , 173 sân bay , 23.577 Km đường sắt với các loại xe lửa địa phương , xe lửa cao tốc . Giao thông trong thành phố có xe buýt , xe điện trên mặt đất và dưới mặt đất . Ở nông thôn và các vùng xa có xe buýt địa phương . Mạng đường xá ở Nhật phủ đến tận các vùng dân cư miền núi .

Nhật Bản có 7 di sản kiến trúc được UNESCO ghi nhận là di sản thế giới , 7 di sản kiến trúc cấp quốc gia . Văn hoá Nhật Bản là 1 trong những nền văn hoá đặc sắc của thế giới , gồm các nghệ thuật thủ công , vườn Nhật , trà đạo , kiến trúc, âm nhạc . Hiện nay Manga Nhật Bản là 1 thể loại truyện tranh nổi tiếng ở trong nước Nhật và ở nước ngoài , kể cả Phương Tây.

Nhật Bản là 1 trong số các quốc gia có mức sống rất cao . Chỉ số IDH năm 2007 là 0,960 ( rất cao ) . Hệ số Gini năm 2002 là 38,1. Tuy vậy Nhật Bản đang đối diện với 2 vấn đề nan giải trong tương lai . Đó là số dân quá đông trong các vùng dân cư và sự già nua dân số .

Hiện nay tỉ xuất sinh của Nhật Bản là 1,25 trẻ em/ 1 bà mẹ . Ở Tokio là dưới 1 ,0 /1. Theo dự đoán của các nhà nhân số học , cứ theo đà suy giảm dân số này , đến năm 2050 , dân số Nhật chỉ còn 90 triệu . Khi đó nước Nhật thiếu nguồn tài chính để duy trì quỹ hưu trí và các quỹ phúc lợi xã hội khác .

Kinh tế của Nhật Bản :

Nhật Bản có rất ít tài nguyên thiên nhiên . Nhật phải nhập khẩu hầu hết các loại khoáng sản , năng lượng và phải nhập khẩu 50% nhu cầu lương thực . Nhưng theo Ngân hàng thế giới , Nhật là cường quốc kinh tế thứ 3 của thế giới , sau Mỹ và CHND Trung Hoa . Năm 2009 , tổng sản phẩm quốc nội PIB ( tương tự GDP) tính theo sức mua tương đương PPA của Nhật là 4.376 tỉ USD , chiếm 5,72 % PIB của cả thế giới . PIB tính theo danh nghĩa ( nominal) năm 2010 của Nhật là 5.471 tỉ USD . PIB của Nhật tính theo bình quân đầu người là 43.168 USD.

Nhật Bản đang đứng trong hàng ngũ các quốc gia công nghiệp , có nhiều tập đoàn công nghiệp nổi tiếng như Toyota , Nissan , Honda , Mitsubishi , Canon , Panasonic , Sony , Akai , Sharp , Nitendo … Nhật đang đứng hàng đầu thế giới về sản xuất ôtô và thiết bị điện tử , hàng thứ 2 thế giới về chế tạo các loại tầu biển ( gồm tầu chở hàng ,tầu chở containeur, tầu chở dầu ) . Công nghiệp Nhật góp tới 39% PIB ( Mỹ chỉ góp được 25% PIB ) . Công nghiệp thu hút tới 33% dân số ở độ tuổi lao động vào làm việc ( Pháp là 25%) .