Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn 1946 và những tư liệu quý (Trần Kiến Quốc)

Ngày 15/4/1946, khi nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa còn trong trứng nước, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã kí quyết định thành lập Trường Võ Bị Trần Quốc Tuấn - nhà trường đào tạo cán bộ chính quy đầu tiên của nước Việt Nam mới.  Nhân lễ khai giảng khóa 1, ngày 25/6/1946, Người đã lên thăm.

Tiền thân của nhà trường

Ngay từ năm 1924, tranh thủ mối quan hệ của mình, Bác đã cử nhiều thanh niên, học sinh ưu tú sang du học ở Quảng Châu, Trung Quốc rồi Đại học Phương Đông Matxcơva… Nhiều lớp huấn luyện quân sự, chính trị trong thời kì bí mật được tổ chức. Tới tháng 5/1945, trước ngày Tổng khởi nghĩa, Trung ương đã cho thành  lập Trường Quân chính kháng Nhật, do ông Hoàng Văn Thái làm hiệu trưởng.




Sau khi giành chính quyền về tay nhân dân, theo chỉ thị của Bác, Trường Quân chính kháng Nhật đã 2 lần đổi tên (Quân chính Việt Nam và Huấn luyện cán bộ Việt Nam) cho phù hợp tình hình thực tế. Chỉ trong nửa năm với 7 khóa huấn luyện, nhà trường đã cung cấp 1.500 cán bộ trẻ cho lực lượng vũ trang và các địa phương.
Ngày 15/4/1946, theo chỉ thị của Người, nhà trường đổi tên thành Trường Võ bị Trần Quốc Tuấn với nhiệm vụ “đào tạo cán bộ chỉ huy cấp trung, đại đội trong thời gian 6 tháng”. Người giao cho nhà giáo Hoàng Đạo Thúy làm Hiệu trưởng và ông Trần Tử Bình làm Phó giám đốc Chính trị ủy viên. Các ông Vương Thừa Vũ, Vũ Lập phụ trách huấn luyện.
Trường chuyển từ khu Việt Nam Học xá (nay là Đại học Bách khoa Hà Nội) lên đóng quân tại sân bay Tông, thị xã Sơn Tây, ngay trên khuôn viên doanh trại của Trường Sĩ quan Xanh-xia (Pháp).

Lễ khai giảng

Để chuẩn bị cho lễ khai giảng, Bác giao cho Thứ trưởng Quốc phòng Tạ Quang Bửu và Cục trưởng Quân huấn Phan Phác chuẩn bị một lá cờ thêu, để tặng nhà trường. Bác dặn, người nhận cờ phải là một học viên từ Nam bộ mới ra. Khi mang lá cờ do phụ nữ Hà Nội thêu trình Bác, Người khen: Phụ nữ Hà Nội rất khéo tay, đã thêu một lá cờ đẹp, đúng ý Bác.
Chủ nhật 26/5, Bác cùng Chủ tịch Quân uỷ hội Võ Nguyên Giáp, Bộ trưởng Quốc phòng Phan Anh và một số đại biểu Quốc hội, đảng phái và báo giới đến trường từ sớm. Bác đi thẳng vào doanh trại, thăm nơi ăn chốn ở của bộ đội. Đến nhà bếp, thấy cơm thừa, Người đã phê bình là lãng phí, nhất là khi dân ta vừa qua nạn đói khủng khiếp đầu 1945. Tiếp thu ý kiến Bác, ngay hôm sau, cơm thừa còn sạch được tận dụng ủ làm tương cho bộ đội ăn.
Khi Bác cùng các vị khách tiến ra tới lễ đài, đội kèn của Quản Liên[1] nổi hiệu kèn “chào tướng”. Trong không khí trang nghiêm, sau lệnh hô “Chào cờ, chào!”, trên nền nhạc “Tiến quân ca” hùng tráng, lá cờ đỏ sao vàng được từ từ kéo lên đỉnh. Mọi người xúc động.
Kết thúc Quốc ca, từ trên lễ đài, Hồ Chủ tịch bước xuống, tiến về phía hàng quân. Theo sau Người là Cục trưởng Phan Phác. Bác dừng ở trước hàng quân danh dự có ba chiến sĩ đại diện cho ba miền Bắc-Trung-Nam. Chiến sĩ Nam bộ Bùi Minh Trân, thay mặt 288 học viên khoá 1, tiến lên, giơ tay chào Người. Bác đã  trao cho đồng chí lá cờ thêu những chữ vàng “TẶNG TRƯỜNG VÕ BỊ TRẦN QUỐC TUẤN “TRUNG VỚI NƯỚC – HIẾU VỚI DÂN” – 1946”.
Phát biểu với cán bộ, học viên nhà trường, Người nói: “Trung với Nước, Hiếu với Dân là bổn phận thiêng liêng, một trách nhiệm nặng nề, nhưng cũng là vinh dự của người chiến sĩ trong đạo quân quốc gia đầu tiên của nước ta”. Đáp lời Người, Giám đốc Hoàng Đạo Thuý nói: “…Thế kỷ 13, Nguyên-Mông là một đế quốc lật đất, nghiêng trời, chiếm từ bể Đông đến giữa châu Âu. Họ bảo nước ta là to bằng bàn tay ếch. Ba lần họ cất quân sang xâm lược nước ta. Ba lần tướng Trần Quốc Tuấn đã dựa vào thế đất và lòng người đuổi quân giặc phải tháo chạy. Cụ Chủ tịch lấy tên Trần Quốc Tuấn đặt tên cho trường ta, ý Cụ mong cho chúng ta trở thành học trò của Trần Quốc Tuấn”.
 Sau đó là cuộc duyệt binh. Đội ngũ của những học viên sĩ quan thật nghiêm chỉnh, đầu đội mũ ca lô, quần áo ka ki, chân xỏ giày quấn xà cạp, vai vác súng trường diễu qua lễ đài. Dù dưới cái nắng chói chang đầu hè, các học viên khóa 1 vẫn tỏ rõ khí thế quyết tâm học tập, rèn luyện của mình trước vị Chủ tịch và nhân dân.

Những ngày học tập gian nan

Với khẩu hiệu “Thao trường đổ mồ hôi để chiến trường không đổ máu”, mặc nắng mưa, mặc ngày đông tháng giá, học viên khoá 1 đã hăng say, miệt mài học rèn. Các bài giảng được thầy Võ Nguyên Giáp, Phan Bôi (Hoàng Hữu Nam), Hoàng Đạo Thúy, Trần Tử Bình, Bùi Công Trừng, Vũ Lập, Vương Thừa Vũ… lên lớp. Nhiều sĩ quan Nhật, Mỹ được giới thiệu về làm giáo viên thực hành.
Sau 6 tháng học tập, kết thúc là cuộc diễn tập hành quân dài ngày từ Sơn Tây, qua Đồn Vàng, lên Phú Thọ, Việt Trì, có sự phối hợp giữa bộ đội và dân quân, nâng cao công tác chỉ huy, kỹ-chiến thuật, công tác chính trị, dân vận. Sau diễn tập, học viên có thêm kinh nghiệm tổ chức hành quân dã ngoại, tình cảm quân dân thêm sâu đậm.
        Tháng 10/1946, khi vừa từ Pháp trở về, Bác đã lên thăm trường. Người vui vẻ nói chuyện với anh em: “Sau khi ở Pháp về, nhớ những đồng chí trẻ của mình ở đây, đồng chí già liền lên thăm ngay và dặn anh em mấy điểm:
-          Một là phải kỷ luật.
-          Hai là phải quần chúng hoá.
-          Ba là phải thực tế.
-          Bốn là phải ham học, ham làm.
-          Năm là phải quyết tâm, chịu khó.
-          Sáu là không lúc nào tự cho mình là  đủ, không kiêu, không nịnh.
-          Bảy là phải đoàn kết, thân ái tự phê bình, phê bình và khuyến khích lẫn nhau”.
Bác còn tặng nhà trường 16 chiếc huy hiệu để trao cho 15 học viên đỗ xuất sắc và học viên đỗ cuối cùng trong kỳ thi tốt nghiệp.
Ngày 8/12/1946, Võ bị khoá 1 làm lễ tốt nghiệp. Toàn bộ học viên tốt nghiệp được điều động về ngay các đơn vị, bước vào cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp sẽ nổ ra vào ngày 19/12/1946. Nhiều học viên được phân vào đội quân Nam tiến.

Tô thắm thêm những chữ vàng

Đã 66 năm trôi qua, các cựu giáo viên, học viên khoá 1 Võ bị Trần Quốc Tuấn đã có những đóng góp to lớn cho sự nghiệp cách mạng của dân tộc, nhiều đồng chí đã anh dũng hy sinh, nhiều đồng chí được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT (nhà tình báo chiến lược Phạm Ngọc Thảo, thiếu tướng Kim Tuấn – Tư lệnh Quân đoàn 3, đại đội trưởng trinh sát Nguyễn Ngọc Bảo…), nhiều đồng chí được phong hàm cấp tướng…
Kế thừa truyền thống vẻ vang của thế hệ cha anh, Trường Sĩ quan Lục quân 1 – Đại học Trần Quốc Tuấn được Nhà nước trao tặng danh hiệu Đơn vị AHLLVTND. Với những chiến công hiển hách trong sự nghiệp giải phóng chống Mỹ cứu nứớc và bảo vệ Tổ quốc, họ đã góp phần tô đẹp thêm những chữ vàng mà Bác Hồ kính yêu đã trao tặng.
-----
[1] Đinh Ngọc Liên.